علامت خدماتی و علامت صنعتی

علامت خدماتی و علامت صنعتی

علامت خدماتی (Service Mark) در قانون ۱۳۸۶ تعریف نشده بود و در واقع از مفاهیم و تعاریف مطلقی که از علائم تجاری در قانون سال ۱۳۸۶ می شده است، معنا و مفهوم علامت خدماتی هم استنباط می شد.

طبقه بندی بین المللی کالا وخدمات : معاهده نیس که در سال ۱۹۵۷ تصویب شده، مربوط است به سیستم طبقه بندی بین المللی برای کالاها و خدمات به منظور ثبت علائم تجاری و خدماتی و متقاضی ثبت علامت در ابتدا، لازم است تا تعیین نماید که محصول یا خدمات مورد نظرخود ، مربوط به کدام طبقه از طبقه بین المللی نیس Nice classification می باشد.

اگرچه ایران هنوز به این کنوانسیون ملحق نگردیده است لیکن اداره ثبت علامت مرکزمالکیت معنوی، عملا در فرآیند ثبت علامت تجاری، ازاین طبقه بندی تبعیت می کند و متقاضی را مکلف می نماید تا یک یا چند طبقه مرتبط را انتخاب نماید و علامت مورد نظر متقاضی، صرفا در همان طبقه ویا طبقات، ثبت وحمایت می گردد.این سیستم طبقه بندی شامل ۴۵ طبقه است که ازطبقه ۱ تاطبقه ۳۴ برای کالاها و ۱۱ طبقه بعدی ( طبقه ۳۵ تا طبقه ۳۴ )مربوط است به خدمات.

علامت خدماتی در قانون حمایت از مالکیت صنعتی : مطابق بند ۱ ماده ۹۵ قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب  ۱۴۰۳که درتاریخ ۱/۳/۱۴۰۳ ابلاغ گردید،  علامت خدماتی به عنوان نهاد جدید حمایتی به قانون اضافه شده است:  ” علامت تجاری : هر نشان قابل رویتی است که کالاها یا خدمات اشخاص را از هم متمایز می سازد”

علامت خدماتی جمعی : به موجب بند ۲ همین ماده :” علامت جمعی: هرنشان قابل رویتی است که برای تمایزمحصولات یا خدمات گروهی از اشخاص ازمحصولات و خدمات سایراشخاص به کار می رود و تحت نظارت مالک علامت جمعی ثبت شده توسط اعضاء استفاده می شود. مالک علامت جمعی می تواند صنف، تعاونی ، اتحادیه و مانند آن باشد.درعلامت خدماتی جمعی هر شخصی که بتواند تاییدیه نهاد صاحب علامت را اخذ کند، می تواند از این علامت خدماتی استفاده کند مانند آرم کانون وکلای دادگستری ویا آرم بانک ها. همچنین یک اتحادیه تعاونی می تواند علامت خدمات جمعی را برای خدماتی که به اعضاء خود ارائه می دهد، علامت خدمات جمعی ثبت کند.

علامت خدماتی همان کارکرد علامت صنعتی را دارد: علامت خدماتی همان نقشی را برای خدمات ایفا می کند که علامت تجاری برای کالاها دارد. دارندگان علامت خدماتی با رفتار مناسب، کارهای موردنظرو مطلوب افراد را انجام می دهند تا رضایت مشتری را جلب کنند، آن ها با مدیریت درست، مشتریان وفاداری را خلق می کنند که با شنیدن و یا دیدن علامت و آرم مربوطه، کیفیت خاصی از خدمات را در ذهن خود تداعی می کنند.

سربرگ ها، آگهی ها و فاکتورها و مهر شرکت ها همان علامت خدماتی است.

خطوط هوایی هما که بر روی هواپیماهای آن که ویژه حمل و نقل هوایی مسافرین است، از این آرم خدماتی استفاده می شود

علامت تجاری خدمات دولتی : که دولت به مردم ارائه می دهد و یا خدماتی که به صورت غیر انتفاعی از سوی موسسه های خیریه یا عام المنفعه ارائه می شود، نمی تواند توسط اشخاص غیردولتی ،تحت عنوان علامت خدمات مورد استفاده قرار بگیرد و از سوی دیگر، مطابق قانون، اشخاص نمی توانند چنین علایم خدماتی را بنام خود ثبت کنند.

علامت صنعتی :علامت صنعتی به نشانه هایی ااطلاق می گردد که برای تمایز کالاها و محصولات صنعتی ( و نه خدماتی ) استفاده می شوند. این علامت ها می توانند شامل کلمات ، تصاویر، اشکال و ترکیب رنگ ها باشند وهدف اصلی آنها ایجاد تمایز بین محصولات مشابه در یک صنعت خاص می باشد. این علامت به واقع  به معرفی ساخت کالا و یا تولید محصولات مشخصی می پردازد واین محصولات را از دیگر محصول های مشابه جدا می کند.

نحوه ثبت علامت خدماتی

• گام اول – انتخاب مالک علامت : بسیاری موارد این یک چالش جدی برسر راه ثبت علامت تجاری می باشد. به طور کلی ثبت علامت بنام اشخاص حقیقی ایرانی و خارجی و همچنین اشخاص حقوقی ایرانی و خارجی امکان پذیر می باشد. همچنین مالکیت علامت تجاری می تواند مشاعی و با درصد مدنظرشرکاء باشد.
• گام دوم -انتخاب علامت : این انتخاب تحت تاثیرعوامل زیادی قرارمی گیرد لیکن مهمترین ویژگی آن می بایستی تمایزبخشی علامت خدماتی باشد به نحویکه مصرف کننده با دیدن و یا شنیدن آن،  کیفیت مورد نظرصاحب علامت در ذهن وی تداعی گردد. علامت مورد نظرمی تواند واژه ، کلمه ، حرف ،نمادهای ریاضی،  ترکیب اعداد، ترکیب رنگ ها و یا طرح و یا حتی ترکیب طرح و حروف باشد. لزومی ندارد که کلمه دارای معنی باشد و انتخاب کلیه کلمات و زبان اقوام به عنوان کلمه ایرانی مجاز می باشد. استفاده از کلمات و حروف خارجی تحت شرایطی ، مورد پذیرش اداره ثبت علامت می باشد.
• گام سوم- جستجوی علامت : انتخاب کلمه یا تصویر، اولین گام است و چه بسا افراد دیگری ، زودتر از شما به همان علامت و یا شبیه علامت مورد نظرشما فکر کرده و اقدام کرده باشند که در این صورت این از موانع ثبت اظهارنامه علامت تجاری شما می باشد. برای کاهش ریسک پیشنهاد می گردد، در ابتدا از طریق پایگاه داده آنلاین، بررسی لازم بعمل آورید.
• گام چهارم -تنظیم و تسلیم اظهارنامه ثبت علامت خدماتی : این اظهارنامه مشتمل براطلاعاتی همچون نام و نشانی متقاضی، تعیین طبقه یا طبقات مورد نظر، توضیحات مربوط به خدمات ، تسلیم مجوزهای لازم دال برفعالیت در موضوع مورد حمایت علامت خدماتی می باشد.
• گام پنجم – رفع نقص : چنانچه اظهارنامه دارای ایرادات شکلی باشد، کارشناس اولیه ، یک اخطار رفع نقص ارسال می نماید که لازم است متقاضی ظرف ۳۰ روز نسبت به رفع آن اقدام نماید و در غیراینصورت، درخواست وی رد می گردد.
• گام ششم – بررسی ماهوی توسط اداره : پس از بررسی شکلی ، پرونده جهت بررسی ماهوی به کارشناس مربوطه ارجاع می گردد و براساس تاریخ ورود پرونده ها در نوبت بررسی قرار می گیرد. در صورت موافقت نوبت به نشرآگهی میرسد.
• گام هفتم- نشردو نوبت آگهی و پرداخت حق الثبت: چنانچه اداره ثبت علامت، تقاضا را مطابق قانون تشخیص داد و چنانچه پس از ۳۰ روز از تاریخ نشراولین آگهی اظهارنامه علامت در روزنامه رسمی کشور، به متقاضی ابلاغ می گردد تا نسبت به واریز حق الثبت اقدام نماید.
• گام هشتم- صدور گواهی ثبت علامت خدماتی : پس از تایید درخواست و پرداخت هزینه های ثبتی و نشردوم، گواهی ثبت علامت خدماتی صادرو به شخص ذی سمت تسلیم می گردد. گواهی ثبت علامت خدماتی برای مدت ۱۰ سال اعتبارداشته و در صورت اقدام به تمدید، این مدت برای ده ها سال دیگرقابل تمدید می باشد. این گواهی ثبتی نشان دهنده حقوق انحصاری دارنده گواهی ثبت علامت خدماتی می باشدکه حقوق انحصاری طی مقاله جداگانه بررسی شده است.

سوالات متداول

1. آیا علامت خدماتی می تواند بی معنی باشد؟
   پاسخ : بله هیچ منعی ندارد
2. آیا علامت تجاری می تواند صرفا رنگ باشد؟
   پاسخ : ترکیب رنگ ها می تواند به عنوان علامت تجاری انتخاب شود ولی یک رنگ خیر
3. آیا انتخاب طبقه یا طبقات توسط متقاضی ثبت علامت ضروری است یا اداره راسا طبقه را مشخص می نماید؟
   پاسخ : عدم تعیین طبقه یا طبقات توسط متقاضی ، از موارد رد اظهارنامه می باشد.
4. آیا ثبت علامت به صورت سیاه و سفید ، حمایت شامل سایررنگ های همان علامت هم می شود؟
   پاسخ : ثبت علامت تجاری به صورت سیاه و سفید، بالاترین طیف حمایتی را در برمی گیرد.
5. آیا می توان چند طبقه را در یک اظهارنامه ثبت علامت تجاری انتخاب کرد؟
   پاسخ : بله منعی ندارد به این شرط که مجوزفعالیت در طبقه، به صورت مجزا به اداره ثبت علامت ارائه گردد.
6. آیا یک ایرانی و یک خارجی می توانند مشترکادر ایران ثبت علامت نمایند؟ با چه سهمی؟
   پاسخ : ثبت اشتراکی علامت با درصد مورد نظرطرفین امکان پذیراست.
7. آیا علامت تجاری می تواند عدد باشد؟
   پاسخ: در صورت ترکیب با یک اسم خاص ، منعی ندارد
8. آیا دو نفر می توانند یک علامت واحد را به ثبت برسانند؟
   پاسخ : چنانچه طبقات متفاوت باشد و علامت مورد نظر، معروف یا مشهور نباشد منعی ندارد.
9. آیا شعار می تواند به عنوان علامت تجاری به ثبت برسد؟
   پاسخ : به شرط تمایز بخشی، منع قانونی ندارد.

تنظیم کننده : سمانه ارجمند راد

تاریخ تکمیل تنظیم : ۲۴/۶/۱۴۰۳